Hoe kunnen kinderen thuis oefenen met Spelling in beeld?

Spelling is een zeer belangrijke bijzaak. Het niet correct kunnen spellen van de alledaagse woorden in de Nederlandse taal, kan vervelende effecten hebben. Daarom besteden alle scholen in ruime mate aandacht aan spellingonderwijs. Een (groot) gedeelte van de kinderen is in staat om vrij snel spellingproblemen te doorgronden en de woorden foutloos te schrijven. Bij deze kinderen is een compact spellingprogramma de juiste keuze en 1 tot 1,5 uur spellingonderwijs per week volstaat. Bij hen kan volstaan worden met het basisprogramma van Spelling in beeld, bestaande uit twee spellinglessen per week. Als de doelen hiermee bereikt kunnen worden, kan de overige onderwijstijd beter aan iets anders besteed worden.

Maar in iedere klas zitten ook leerlingen die meer nodig hebben: extra instructie, begeleiding en oefening. Voor hen biedt Spelling in beeld bovenop het basisprogramma aanvullende leerstof. Deze is terug te vinden in de 'activiteiten voor tussendoor' (per les weergegeven in de handleiding), op uitlegkaarten (per spellingcategorie), op kopieerbladen extra oefening (per spellingcategorie), in het computerprogramma Spelling in beeld en in het leerspel Spellingspoor.

Om die extra activiteiten uit te voeren is het noodzakelijk om de onderwijstijd voor spelling uit te breiden. Gebruikerservaringen geven aan dat een leertijdverlenging van drie keer een kwartier al tot sterk verbeterde resultaten kan leiden. Nogal wat scholen kiezen ervoor om de extra oefening, niet alleen op school, maar ook in de vorm van huiswerk plaats te laten vinden. De vraag is dan natuurlijk wel hoe dit gerealiseerd kan worden. Of met andere woorden, wat kan er mee naar huis genomen worden en wat kan er thuis gedaan worden?

De doelstelling van huiswerk bij het spellingonderwijs is dat leerlingen thuis nog even oefenen met de spellingproblemen die op school aan de orde zijn. Als een spellingprobleem thuis geoefend gaat worden, is het belangrijk dat de uitlegkaart van de spellingcategorie ook daar beschikbaar is. Op deze kaart staan naast de voorbeeldwoorden ook de uitleg van het spellingprobleem en de redeneerwijze (de spellingstrategie) die gebruikt kan worden om te snappen hoe het woord geschreven moet worden. Dit voorkomt dat alle woorden ingeprent gaan worden, terwijl inzicht verwerven in de spellingstrategie (klankspoor, regelspoor, weetspoor) effectiever is. Ook voorkomt dit dat ouders het spellingprobleem heel anders uit gaan leggen dan op school gebeurt, waardoor het kind in verwarring raakt. Door zowel thuis als op school uit te gaan van dezelfde uitlegwijze, zal dit niet het geval zijn.

De activiteiten thuis kunnen gebeuren volgens de aanpak: 'lees - leg uit - schrijf - bedenk meer'. Deze aanpak is als volgt:

Lees
De leerling leest de eerste set woorden van de week. Deze staat rechtsboven op iedere uitlegkaart.

Leg uit
Het kind schrijft het eerste woord van de week op en kleurt het spellingprobleem dat aan de orde is in dit woord. Vervolgens legt het kind uit waarom het woord zo geschreven wordt. In feite vertelt het kind in het kort en in eigen woorden wat op de uitlegkaart vermeld staat. Slaagt de leerling hier niet in, dan kan de ouder op basis van de tekst op de uitlegkaart aanvullen.

Schrijf
Het kind maakt een zelfdictee. Het bedekt de woorden van de week die rechtsboven op de uitlegkaart staan. Ieder woord wordt vervolgens kort bekeken en meteen daarna weer afgedekt. Daarna wordt het opgeschreven. Ditzelfde gebeurt ook met de overige woorden. Afsluitend worden de opgeschreven woorden gecontroleerd.

Bedenk meerHet is nu voor het kind duidelijk wat het spellingprobleem is en hoe het geschreven moet worden en waarom. Nu is, tot slot, het moment aangebroken om meer woorden te bedenken die hetzelfde probleem in zich hebben en deze op te schrijven. Dit kan op een blaadje of in een schrift.

Door deze werkwijze regelmatig thuis toe te passen, ontstaat haalbaar en zinvol huiswerk op het gebied van spelling. Het spreekt voor zich dat gericht huiswerk de extra hulp voor risicoleerlingen op school nooit kan vervangen, maar het kan zeker een zinvolle aanvulling zijn.

Jos Cöp